ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
DƢƠNG THỊ THỤC ANH
CHỨC NĂNG XÃ HỘI CỦA NHÀ NƯỚC CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
LUẬN VĂN THẠC SỸ TRIẾT HỌC
HÀ NỘI – 2004
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
DƢƠNG THỊ THỤC ANH
CHỨC NĂNG XÃ HỘI CỦA NHÀ NƯỚC CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Chuyên ngành: Chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử Mã số: 5.01.02
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC TRIẾT HỌC
Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Hàm Giá
HÀ NỘI – 2004
1
Chƣơng I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ CHỨC NĂNG
6
XÃ HỘI CỦA NHÀ NƢỚC CHXHCN VIỆT NAM
1.1. Khái niệm chức năng xã hội của Nhà nước CHXHCN Việt Nam 1.1.1. Chức năng của nhà nước và chức năng xã hội của nhà nước 1.1.2. Chức năng xã hội của Nhà nước CHXHCN Việt Nam 1.2. Những yếu tố chính ảnh hưởng đến chức năng xã hội của Nhà nước CHXHCN Việt Nam 1.2.1. Yếu tố kinh tế 1.2.2. Yếu tố cơ cấu xã hội 1.2.3. Yếu tố truyền thống văn hoá, tâm lý dân tộc 1.2.4. Hội nhập quốc tế và toàn cầu hoá
Chƣơng II:THỰC HIỆN CHỨC NĂNG XÃ HỘI CỦA NHÀ
33
NƢỚC
CHXHCN VIỆT NAM: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
2.1. Thực trạng việc thực hiện chức năng xã hội của Nhà nước CHXHCN Việt Nam trên một số lĩnh vực 2.1.1. Lĩnh vực giáo dục – đào tạo 2.1.2. Lĩnh vực lao động – việc làm và điều tiết thu nhập 2.1.3. Lĩnh vực chăm sóc y tế và bảo vệ sức khoẻ nhân dân 2.1.4. Lĩnh vực bảo đảm xã hội 2.2 . Giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả chức năng xã hội của Nhà nước CHXHCN Việt Nam 2.2.1. Một số quan điểm 2.2.2. Một số giải pháp chủ yếu
KẾT LUẬN
65
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.
67
MỞ ĐẦU
1 . Tính cấp thiết của đề tài Trong điều kiện hiện nay, trước những yêu cầu của công cuộc đổi mới đất nước và đặc biệt là yêu cầu xây dựng và hoàn thiện Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, việc điều chỉnh và tổ chức thực hiện tốt chức năng xã hội của nhà nước có ý nghĩa vô cùng quan trọng cả về phương diện lý luận nhận thức và thực tiễn . Trước đây, trong quá trình xây dựng nhà nước ở các nước xã hội chủ nghĩa hầu như người ta mới chỉ quan tâm nhấn mạnh đến chức năng thống trị (chuyên chính của nhà nước) mà ít đề cập đến vai trò to lớn của chức năng xã hội. Mặt khác, thực tiễn hoạt động của một số nhà nước Tư sản hiện đại trong những chừng mực nhất định, chức năng xã hội của nhà nước cũng đã được thực hiện khá tốt trên một số lĩnh vực như : xây dựng phúc lợi công cộng xã hội, xây dựng quỹ từ thiện, bảo vệ thiên nhiên môi trường… Những hoạt động này đã dẫn đến sự ngộ nhận của một số người về bản chất của nhà nước Tư sản, đánh giá cao hoạt động xã hội của những nhà nước này. Trong những năm gần đây, trước những thay đổi to lớn của đời sống xã hội và quốc tế, dưới ảnh hưởng của những tiến bộ, những thành tựu của khoa học – công nghệ, sự phát triển toàn diện của mỗi cá nhân trở thành một tất yếu như Mác đã từng tiên đoán, thì xu hướng chung của các nhà nước trên thế giới là hướng các hoạt động vào các lĩnh vực của đời sống xã hội nhằm tạo sự ổn định về xã hội, thực hiện tốt chức năng thống trị của mình. Ở nước ta từ sau thành công Cách mạng Tháng Tám, trong tất cả các giai đoạn phát triển của mình với tính cách là nhà nước của dân, do dân và vì dân, trong điều kiện hoàn cảnh cụ thể nhà nước đã thực hiện chức năng xã hội ở những mức độ và hình thức nhất định. Đặc biệt, trong thời kỳ đổi, trong các văn kiện của Đảng Cộng sản Việt Nam và Hiến pháp càng khẳng định rõ vai trò chức năng xã hội của Nhà nước ta, Hiến pháp 1992 đã khẳng định: “Nhà nước bảo đảm và không ngừng phát huy quyền làm chủ về mọi mặt của nhân dân…, xây dựng đất nước giàu mạnh, thực hiện công bằng xã hội, mọi người có cuộc sống ấm no tự do, hạnh phúc có điều kiện phát triển toàn diện”(Điều3). Như vậy, trên thực tế việc thừa nhận và phát huy tốt chức năng xã hội của nhà nước ngày càng trở thành yêu cầu khách quan. Do đó, vấn đề chức năng xã hội của nhà nước hiện nay đang trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều lĩnh vực ( kinh tế, chính trị, pháp lý…).Tuy nhiên, cả về lý luận và thực tiễn từ giác độ triết học, chức năng xã hội của nhà nước vẫn là một vấn đề còn tương đối mới mẻ, cần được tiếp tục nghiên cứu một cách có hệ thống, góp phần bổ sung những lý luận khoa học cho công cuộc cải cách và hoàn thiện bộ máy nhà nước ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Chính yêu cầu này đã thôi thúc
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.
Vũ Hồng Anh (2001), Về cơ chế thực hiện quyền lực ở nước ta. (Sách: Một số vấn đề về hoàn thiện tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước CHXHCN Việt Nam, Lê Minh Thông (chủ biên)), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
2.
Vũ Tuấn Anh (chủ biên), (1994), Vai trò của nhà nước trong phát triển kinh tế, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
3.
Báo Nhân dân ngày16/3/1999
4.
Báo Nhân dân ngày 20/8/2000
5.
Báo thanh niên ngày 9/5/2001
6.
Nguyễn Đức Bình, Trần Ngọc Hiên, Đào Trọng Truyến, Nguyễn Văn Thảo, Trần Xuân Sầm (đồng chủ biên), (1999), Đổi mới và tăng
cường hệ thống chính trị ở nước ta trong giai đoạn mới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 7.
Bộ giáo dục và đào tạo(1994), Triết học tập 1, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội
8.
Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội. Phần III: Xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam 1994, Tập 1: Lý luận về nhà nước, Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
9.
Đỗ Minh Cương, Mạc Văn Tiến, (1996), Góp phần đổi mới và hoàn thiện cơ chế chính sách, bảo đảm xã hội ở nước ta hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
10. Các văn bản pháp luật về chế độ ưu đãi thương binh, gia đình liệt sỹ Bộ Lao động – Thương binh và xã hội (1986-1994). 11. Chủ quyền kinh tế trong một thế giới đang toàn cầu hóa (1999), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 12. Nguyễn Đăng Dung (2000), Một số vấn đề về Hiến pháp và bộ máy Nhà nước, Nxb Giao thông vận tải, Hà Nội. 13. Lê Sỹ Dược (2000), Cải cách bộ máy hành chính cấp Trung ương trong công cuộc đổi mới hiện nay ở nước ta, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 14. Trần Thái Dương (1999), “Chức năng nhà nước – quan điểm và nhận thức”. Tạp chí Luật học (2). 15. Đảng cộng sản Việt Nam (1991), Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb Sự Thật, Hà Nội. 16. Đảng cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, Nxb Sự Thật, Hà Nội. 17. Đảng cộng sản Việt Nam(1991),Văn kiện hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương khoá VII, Nxb Sự thật, Hà Nội
18. Đảng cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 19. Đảng cộng sản Việt Nam (1997), Văn kiện Hội nghị lần thứ III Ban chấp hành trung ương Khoá VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 20. “Đại hội VIII – Những tìm tòi và đổi mới”, Thông tin chuyên đề, Trung tâm thông tin tư liệu Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. 21. Đảng cộng sản Việt Nam (2000), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 22. Đổi mới và tăng cường hệ thống chính trị ở nước ta trong giai đoạn mới (1999), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 23. Trần Ngọc Đường (chủ biên) (1999), Lý luận chung về nhà nước và pháp luật, Tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 24. Trần Ngọc Đường (chủ biên) (2000), Bộ máy Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 25. Nguyễn Duy Gia (1994), Nâng cao quyền lực, năng lực, hiệu quả quản lý nhà nước, nâng cao hiệu quả của pháp luật, Nxb Lao động, Hà Nội. 26. Nguyễn Duy Gia (1996), Cải cách một bước bộ máy nhà nước ở nước ta hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 27. Giáo trình triết học Mác – Lênin (1999), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 28. James Goldsmith (1997): Cạm bẫy phát triển: Cơ hội và thách thức, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 29. Hồ Chí Minh (1989) toàn tập, Tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 30. Hồ Chí Minh (1989) toàn tập, Tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 31. Hoàng Văn Hảo (1995), Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước kiểu mới sự hình thành và phát triển, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 32.
Trần Trọng Hựu (chủ biên) (1995), Hoàn thiện hệ thống pháp luật của nhà nước nhằm tăng cường hiệu lực quản lý các vấn đề thuộc chính sách xã hội, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
33. Trần Trọng Hựu (chủ biên) (1994), Chính sách xã hội những vấn đề pháp lý, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 34. Trần Đình Hoan (chủ biên) (1996), Chính sách xã hội về đổi mới cơ chế việc quản lý thực hiện, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 35. Nguyễn Duy Hùng (1996), Vai trò quản lý nhà nước trong nền kinh tế thị trường – Kinh nghiệm các nước ASEAN, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 36. Phạm Hảo, Võ Văn Tiến, Mai Đức Lộc (2000), Tăng trưởng kinh tế và công bằng xã hội, một số vấn đề lý luận và thực tiễn ở một số tỉnh miền Trung, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 37.
Hiến pháp Việt Nam (1946,1954,1980, 1992) (1995), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
38. Kinh tế thị trường và những vấn đề xã hội (1997), Viện Thông tin khoa học xã hội, Hà Nội. 39. C.Mác – Ăngghen (1995), Toàn tập, Tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 40. C.Mác – Ăngghen (1995), Toàn tập, Tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 41. C.Mác – Ăngghen (1995), Toàn tập, Tập 20, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 42. V.I.Lênin (1974) Toàn tập, Tập 1, Nxb Tiến bộ Mát xcơ va. 43. V.I.Lênin (1976) Toàn tập, Tập 20, Nxb Tiến bộ Mát xcơ va. 44. V.I.Lênin (1976) Toàn tập, Tập 33, Nxb Tiến bộ Mát xcơ va. 45. Phạm Xuân Nam (chủ biên) (1997), Đổi mới chính sách xã hội – Luận cứ và giải pháp, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 46.
Phạm Hữu Nghị (2000), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chính sách, pháp luật xã hội, Viện Nghiên cứu Nhà nước – Pháp luật, Nxb Công An nhân dân, Hà Nội.
47.
Nhà nước, thị trường và viện trợ (1995), Nxb Khoa học xã hội.
48. Nhà nước trong một thế giới đang chuyển đổi (1998), Ngân hàng thế giới, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 49. Niên giám Thống kê tóm tắt (1999), Nxb Thống kê, Hà Nội. 50. Thái Ninh, Hoàng Chí Bảo (1991), Dân chủ tư sản và dân chủ xã hội chủ nghĩa, Nxb Sự thật, Hà Nội. 51. Nguyễn Phan Quang, Phan Đăng Thanh, Trương Thị Hoà, Ngô Văn Lý, Nguyễn Thành Nam, Phạm Văn Cảnh (1995), Mấy vấn đề về quản lý nhà nước và củng cố pháp quyền trong lịch sử Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 52. Phạm Ngọc Quang (1992), “Quyền lực – một phạm trù cơ bản của chính trị học”, Nhà nước và pháp luật,(4) 53.
Phạm Ngọc Quang, Trần Thị Ngọc Hiên (1999), “Mối liên hệ giữa bản chất giai cấp, chức năng xã hội của Nhà nước và cải cách nền hành chính Nhà nước trong thời kỳ đổi mới ở nước ta” Tạp chí Triết học (1)
54. Phạm Ngọc Quang, Nguyễn Viết Thông (2000), Góp phần tìm hiểu sự phát triển tư duy lãnh đạo của Đảng ta trong công cuộc đổi mới trên các lĩnh vực chủ yếu, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 55. Phạm Ngọc Quang, Trần Đình Nghiêm (chủ biên) (2001), “Thời kỳ đổi mới và sứ mệnh của Đảng ta”, Nghiên cứu văn kiện Đại hội IX của Đảng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 56. Bùi Thanh Quất (1996), “Suy nghĩ thêm về quyền lực chính trị như một phạm trù khoa học”, Triết học,(5). 57. Nguyễn Duy Quý (1992), “Xây dựng nhà nước pháp luật; một số suy nghĩ về vấn đề xây dựng nhà nước pháp quyền ở nước ta”, Nhà nước và Pháp luật,(2) 58. Quyền con người – Quyền công dân trong sự nghiệp đổi mới ở Việt Nam (1993), Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội. 59. Lê Hữu Tầng (1993), “Tư tưởng C.Mác về công bằng và bình đẳng trong chủ nghĩa xã hội,” Triết học, (2).
60. Bùi Đình Thanh (1993), Chính sách xã hội – Một số vấn đề về lý luận và thực tiễn, Chương trình khoa học cấp Nhà nước, KX-04. 61. Hà Huy Thành (2000), Những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường ở Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 62. Alvin Toffler và Heidi Toffler (1996): Tạo dựng một nền văn minh mới, Chính trị của làn sóng thứ 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 63. Trần Văn Tùng, Lê Ái Lâm (1996), Phát triển nguồn nhân lực, kinh nghiệm thế giới và thực tiễn ở nước ta, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 64. Tìm hiểu học thuyết Mác về hình thái kinh tế – xã hội (1997), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 65. Nguyễn Cửu Việt (chủ biên) (2003), Giáo trình Lý luận chung về Nhà nước và pháp luật, Nxb Đại học quốc gia, Hà Nội. 66. Võ Khánh Vinh (1994), Vai trò của pháp luật trong điều kiện mới của Việt Nam “trong xã hội và pháp luật”, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 67. Nguyễn Hữu Vui (2002), Lịch sử triết học, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 68. Về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1997), sách tham khảo, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !