MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục Tiểu học là bậc học nền tảng, là bậc học có nhiệm vụ hình thành ở học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Chính vì vậy đội ngũ giáo viên tiểu học, đặc biệt những giáo viên chủ nhiệm ở trường Tiểu học có vai trò vô cùng quan trọng trong việc giáo dục nhân cách cho học sinh. Giáo viên chủ nhiệm có trách nhiệm khơi dậy ở trẻ em những mầm mống tốt đẹp, hình thành bước đầu ở các em khả năng thích ứng với cuộc sống gia đình, nhà trường và xã hội. Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt hiệu trưởng, Hội đồng nhà trường và cha mẹ học sinh quản lý tập thể học sinh lớp mình phụ trách, tổ chức mọi hoạt động sinh hoạt, học tập của học sinh, xây dựng và tổ chức tập thể học sinh, chịu trách nhiệm về tình hình hạnh kiểm, học tập, nề nếp [4]…của lớp. Tôi thiết nghĩ, học sinh Tiểu học là giai đoạn mở đầu của quá trình học. Đó là giai đoạn tất yếu của một con người đến với văn hóa. Cũng từ giai đoạn này nhân cách của học sinh được hình thành và dần dần phát triển. Ví như xây dựng cơ bản, khi xây một tòa nhà cao tầng hiện đại thì việc xây dựng nền móng là hết sức quan trọng và chỉ có nhà chuyên môn mới nhìn thấy được tầm quan trọng và giá trị đích thực của nền móng đó.
Đối với học sinh lớp Một các em đang từ hoạt động vui chơi chuyển sang hoạt động học tập, đây là một bước ngoặt lớn đối với các em. Các em bắt đầu được đến trường, mọi hoạt động, mọi nề nếp học tập, sinh hoạt, mọi việc làm ở trường, ở lớp đối với các em cái gì cũng hoàn toàn mới lạ. Tất cả đều là vạn sự khởi đầu nan. Nên chúng ta cần phải biết gieo vào tâm hồn các em, những cái đẹp, cái tốt. Xây dựng cho các em những thói quen, nề nếp tốt để làm tiền đề, làm nền móng vững chắc giúp cho các em học tốt ở các lớp sau. Vì vậy để giúp các em phát triển tốt về mọi mặt thì người giáo viên phải làm tốt công tác chủ nhiệm.
Tôi nhận thấy công tác chủ nhiệm phải làm tốt từ đầu năm thì chất lượng lớp mới ổn định và đi vào nề nếp. Nếu không làm tốt công tác chủ nhiệm, thì lớp học đó chắc chắn chất lượng học tập cũng như rèn luyện sẽ không đạt chỉ tiêu đề ra, sẽ hưởng rất lớn đối với mục tiêu chung của nhà trường. Vì vậy, tôi khẳng định rằng công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học là cực kì quan trọng, là nhân tố số một quyết định chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
Xuất phát từ những suy nghĩ như vậy và bản thân tôi qua nhiều năm trực tiếp làm công tác chủ nhiệm lớp cũng đã đúc rút được một số kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm lớp, nên tôi muốn trao đổi một số kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm và tôi chọn đề tài “Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp Một ở trường Tiểu học Cẩm Phong, huyện Cẩm Thủy “.
2. Mục đích nghiên cứu
Giúp giáo viên có một số kinh nghiệm về biện pháp nâng cao hiệu quả
công tác chủ nhiệm lớp Một ở trường Tiểu học. Từ đó nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
4. Phương pháp nghiên cứu
– Phương pháp hỗ trợ: Phương pháp điều tra.
– Đọc tài liệu
– Cơ sở nghiên cứu: Trường tiểu học Cẩm Phong. Tập thể lớp 1B trường tiểu học Cẩm Phong.
II. NỘI DUNG 1. Cơ sở lí luận 1.1.Vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp và công tác chủ nhiệm lớp
Giáo viên chủ nhiệm là người được Hiệu trưởng phân công chịu trách nhiệm phụ trách một lớp. Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt hiệu trưởng chịu trách nhiệm quản lý toàn diện lớp học từ giáo dục văn hóa cho đến giáo dục đạo đức nhân cách. Chính vì thế có thể nói giáo viên chủ nhiệm là cầu nối đa chiều giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm . [4]
Giáo viên chủ nhiệm lớp là chúng tôi Đặng Quốc Bảo – Học viện quản lý giáo dục thì giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của lớp học, là người góp phần không nhỏ hình thành và nuôi dưỡng nhân cách học sinh, những chủ nhân tương lai của đất nước. Nói như “nhà quản lý không có dấu đỏ”. Ngày nay, với sự nhận thức ngày càng đúng đắn và sâu sắc về giáo dục, có thể coi giáo viên chủ nhiệm như một nhà quản lý với các vai trò: Người lãnh đạo lớp học; người điều khiển lớp học; người làm công tác phát triển lớp học; người làm công tác tổ chức lớp học; người giúp hiệu trưởng bao quát lớp học; người giúp hiệu trưởng thực hiện việc kiểm tra sự tu dưỡng và rèn luyện của học sinh; người có trách nhiệm phản hồi tình hình lớp[4]… Một người giáo viên chủ nhiệm giỏi sẽ góp phần xây dựng nên một tập thể lớp giỏi, nhiều tập thể lớp giỏi sẽ xây dựng nên một nhà trường vững mạnh.
Giáo viên chủ nhiệm là cầu nối giữa nhà trường – gia đình và xã hội. Nếu
thực hiện thành công công tác chủ nhiệm sẽ góp phần giáo dục học sinh sau này trở thành thế hệ trẻ năng động, sáng tạo và tài năng.
1.2. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm:
Thứ nhất, giáo viên chủ nhiệm phải là người lãnh đạo, điều khiển lớp học, bao quát toàn bộ các phương diện của lớp học, thực hiện việc kiểm tra, đánh giá sự tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu của học sinh.
Th ứ hai , giáo viên chủ nhiệm phải là cầu nối giữa Ban Giám hiệu nhà trường, các tổ chức trong trường, các giáo viên với tập thể học sinh lớp chủ nhiệm. Nói cách khác, giáo viên chủ nhiệm phải là người đại diện cho cả hai phía là đại diện cho các lực lượng trong nhà trường và đại diện cho tập thể học sinh lớp chủ nhiệm về mọi mặt một cách hợp lí.
Thứ ba, giáo viên chủ nhiệm có nhiệm vụ giáo dục học sinh thông qua tập
thể giúp các em hiểu và giải quyết mối liên hệ giữa cá nhân với tập thể qua
việc phân công nhiệm vụ một cách kịp thời cân đối, giúp học sinh tự giải quyết những vấn đề gắn liền với hoạt động xã hội, hoạt động tập thể như cắm trại, tham quan, sinh hoạt đội, sinh hoạt chủ điểm hàng tháng qua các tiết hoạt động ngoài giờ. Giáo viên chủ nhiệm cần tổ chức các hoạt động tập thể như: Tham quan, thăm hỏi, giúp đỡ công việc gia đình của những em học sinh có hoàn cảnh khó khăn, neo đơn…giáo viên chủ nhiệm phải biết cách tổ chức, lôi cuốn học sinh vào hoạt động tập thể để giáo dục dễ dàng, có hiệu quả hơn.
Học sinh lớp 1còn rất non nớt, các em sống trong những gia đình có hoàn
cảnh khác nhau, nếp sống khác nhau nên nhận thức và nếp sống cũng khác nhau. Đặc biệt tư duy trẻ lớp 1 cũng rất cụ thể và cảm tính. Các em rất ham hiểu biết, thích bắt chước, hiếu động, khả năng tập trung chú ý chưa cao. Năm đầu tiên bước vào trường Tiểu học, trẻ rất bỡ ngỡ với việc chuyển hoạt động chủ đạo từ vui chơi sang hoạt động học tập, đặc biệt rất dễ xúc động với các yêu cầu và quy tắc của trường học.
2. Thực trạng của vấn đề 2.1.Vài nét về đặc điểm tình hình địa phương, nhà trường
Xã Cẩm Phong là một xã miền núi, nằm bên tả ngạn bờ sông Mã, nằm gần trung tâm huyện Cẩm Thủy. Xã được chia thành 8 thôn. Nghề nghiệp đa dạngchủ yếu của người dân ở đây là nông nghiệp và buôn bán. Đời sống kinh tế, tình hình an ninh chính trị tương đối ổn định, trình độ dân trí không đồng đều. Mấy năm gần đây Đảng và chính quyền địa phương đã quan tâm chú ý đến đường lối phát triển kinh tế đồng thời đẩy mạnh công tác giáo dục vì vậy đời sống văn hoá, xã hội có những bước chuyển biến rõ nét.
2.2.Thực trạng công tác chủ nhiệm lớp
Đa số học sinh ngoan, có ý thức học tập tốt, tích cực tham gia các hoạt động của lớp, của nhà trường.
Sau nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Liên tục nhiều năm qua, lớp tôi chủ nhiệm luôn duy trì sĩ số 100%, chất lượng về năng lực học tập cũng như phẩm chất của học sinh luôn dẫn đầu trong khối và trong toàn trường.
Giáo viênnhận thức về công tác chủ nhiệm còn hạn chế. Khi được phân công chủ nhiệm lớp thì công việc tìm hiểu nhân cách, tâm lý, hoàn cảnh của học sinh còn xem nhẹ, qua loa chiếu lệ. Công tác phối hợp với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường thiếu đồng bộ, không chặt chẽ. Giáo viên chưa quan tâm nhiều đến việc giáo dục toàn diện học sinh. Hoạt động giáo dục NGLL, các tiết sinh hoạt tập thể, sinh hoạt 10 phút đầu giờ chưa được chú trọng đúng mức.
Ở lứa tuổi này các em chưa ý thức được tầm quan trọng của việc học, chưa có nề nếp, cũng chưa có ý thức tự học ở nhà. Đến lớp chưa chú ý vào các hoạt động học tập, còn thích chơi như ở lớp mẫu giáo, hay chọc ghẹo bạn, hay nói leo, nói tự do trong giờ học. Một số em còn lười đi học, hay nghỉ học vô lí do.
Đa số phụ huynh học sinh làm nghề nông, buôn bán không có thời gian quản lý, kiểm tra đôn đốc nhắc nhở việc học hành cho con em. Một số phụ huynh học sinh còn mang tư tưởng “khoán trắng” cho nhà trường. Họ coi việc giáo dục học sinh là trách nhiệm của nhà trường, của các thầy các cô.
Thực tế trong nhiều năm công tác tại trường. Những năm đầu chưa có kinh nghiệm nên lớp do tôi chủ nhiệm ít khi được xếp loại tiên tiến xuất sắc.
Nhưng do quá trình làm chủ nhiệm tôi từng bước học tập, thử nghiệm và dần dần giúp tôi có những kinh nghiệm tốt trong công tác chủ nhiệm. Đến những năm gần đây lớp do tôi chủ nhiệm luôn hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, luôn được xếp loại là lớp xuất sắc, lớp tiên tiến. Sở dĩ có được những thành tích như vậy là do bản thân tôi luôn làm tốt công tác chủ nhiệm lớp. Bên cạnh đó có những lớp luôn trong tình trạng không được xếp loại hoặc không được khen thưởng. Do tình trạng như vậy nên bản thân tôi muốn chia sẻ cùng đồng nghiệp một số biện pháp giúp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm như sau:
3. Biện pháp nâng cao hiệu quả công tác chủ nhiệm lớp Một 3.1.Tự hoàn thiện phẩm chất và năng lực của người giáo viên chủ nhiệm:
Muốn làm tốt công tác chủ nhiệm lớp thì đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm phải có phẩm chất và năng lực tổng hợp. Người giáo viên phải có sự hiểu biết toàn diện nhiều lĩnh vực, có những năng lực chung, năng lực sư phạm, đặc biệt có những phẩm chất của người cha, người mẹ. Người giáo viên phải luôn thể hiện mình trước học sinh và phải luôn là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. Vì mỗi một cử chỉ, một việc làm hay một câu nói của giáo viên đều là mẫu để học sinh làm theo. Ý thức được điều đó tôi luôn cố gắng tự học, tự bồi dưỡng thông qua nghiên cứu tài liệu, tham khảo cách làm của bạn bè đồng nghiệp để hoàn thiện mình và hiểu rõ về công tác chủ nhiệm, từ đó tìm ra những biện pháp thực hiện công tác chủ nhiệm đạt hiệu quả cao nhất.
3.2. Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm:
Bất cứ một công việc gì muốn có hiệu quả thì phải có kế hoạch cụ thể, khoa
học. Với công tác chủ nhiệm, kế hoạch chủ nhiệm càng cụ thể, khoa học thì khả năng thực hiện càng cao. Để có một kế hoạch hợp lý khả thi, khoa học khi xây dựng kế hoạch chủ nhiệm tôi căn cứ vào những vấn đề sau:
Căn cứ vào mục tiêu cấp học và lớp học.
Căn cứ vào nhiệm vụ từng năm học theo định hướng của Bộ Giáo dọc và Đào tạo, chỉ thị năm học của sở, của phòng giáo dục.
Mục tiêu nhiệm vụ kế hoạch giáo dục của trường.
Đặc điểm của học sinh lớp chủ nhiệm.
Căn cứ vào khả năng, điều kiện tham gia của phụ huynh.
Mục tiêu kế hoạch công tác của các tổ chức đoàn thể trong nhà trường.
Đặc điểm tình hình của địa phương.
Dự báo của giáo viên chủ nhiệm về khả năng phát triển từng mặt của lớp.
Kế hoạch chủ nhiệm được xây dựng theo từng thời gian và từng mặt nội dung giáo dục. Đầu tiên là kế hoạch năm. Từ kế hoạch năm tôi cụ thể ra từng tháng, từng giai đoạn: Nửa đầu học kỳ một, nửa cuối học kỳ một, nửa đầu học kỳ hai, nửa cuối học kỳ hai. Trong kế hoạch của từng tháng, từng giai đoạn tôi luôn đưa ra những chỉ tiêu phấn đấu, và những biện pháp thực hiện cụ thể. Cuối mỗi giai đoạn có đánh giá chi tiết những cái gì đã đạt được để phát huy, những cái gì còn tồn tại để khắc phục.
Các nội dung trong kế hoạch chủ nhiệm tôi đều đưa ra các kế hoạch cụ thể về chỉ tiêu phấn đấu của lớp về từng mặt hoạt động như: Thực hiện các nề nếp học tập, rèn luyện, các phong trào phát động thi đua, các cuộc thi, các yêu cầu về vệ sinh, giữ gìn môi trường… trong tuần, tháng yêu cầu các em tham gia thực hiện. Thông qua cách làm này các em nắm bắt được những chỉ tiêu phấn đấu, từ đó phối hợp cùng với giáo viên thực hiện tốt kế hoạch đề ra.
3.3.Tìm hiểu nắm vững tình hình học sinh lớp chủ nhiệm
K.Đ.Usin nhi đã nói rằng: “Muốn giáo dục con người thì phải hiểu con người về mọi mặt”. Người giáo viên chủ nhiệm muốn nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục của lớp mình thì phải có những biện pháp cụ thể, phù hợp với lứa tuổi, đặc điểm tâm sinh lý, nhân cách của từng học sinh trong lớp. Do đó khi nhận lớp công việc đầu tiên của tôi là cố gắng nhớ tên tất cả học sinh sau đó tiến hành tìm hiểu nắm vững tình hình học sinh. Nội dung và cách thức tìm hiểu như sau:
Tìm hiểu tập thể học sinh.
Tìm hiểu cá nhân học sinh:
Các đặc điểm thể chất của học sinh.
Tình hình đặc điểm tâm lý của học sinh.
Tình hình đạo đức, học tập của học sinh.
Tình hình đặc điểm quan hệ gia đình, xã hội của học sinh.
Nghiên cứu hồ sơ học sinh để biết hoàn cảnh gia đình, nghề nghiệp của bố mẹ.
Trao đổi với học sinh để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, xu hướng, sở thích thái độ trong quan hệ tập thể lớp.
Trao đổi với các giáo viên khác trong năm học về tình hình chung của lớp cũng như tình hình học tập và rèn luyện của từng học sinh.
Trao đổi với các ban đoàn thể khác như với Tổng phụ trách Đội, Ban đại diện cha mẹ học sinh.
Tham gia hoạt động cùng học sinh để tìm hiểu rõ hơn về tinh thần tập thể, ý thức hợp tác trong công việc chung của những cá nhân học sinh mà tôi có ý định từ trước.
Trao đổi với cha mẹ học sinh để có thêm thông tin về học sinh.
Tìm hiểu học sinh vừa là việc làm liên tục, thường xuyên, vừa có tính cấp
bách trong khoảng thời gian nhất định lại vừa có tính giai đoạn. Do vậy tôi đã lập kế hoạch tìm hiểu học sinh theo các giai đoạn:
Cách tiến hành:
Trò chuyện với học sinh, với giáo viên dạy lớp mình phụ trách về một vài đối tượng học sinh cần phải xem xét lại. Qua trao đổi với học sinh, tôi có thể hiểu biết thêm về đối tượng giáo dục của mình, trong quan hệ với bạn bè, những nét cá tính đặc biệt, những khả năng sở trường, hoàn cảnh giáo dục.
Quan sát đối tượng giáo dục đồng thời bổ sung thêm kế hoạch công tác chủ nhiệm những nội dung, biện pháp giáo dục cần thiết.
Kết thúc giai đoạn, tôi đã có những nhận định về từng học sinh, phân loại học sinh tương đối chính xác.
Sau khi tìm hiểu nắm được tình hình học sinh thông qua giai đoạn 1 tôi tiến hành phân học sinh vào các tổ và lựa chọn đội ngũ cán bộ lớp đủ uy tín để điều khiển tập thể lớp.
Việc phân học sinh vào các tổ cho hợp lý ở một lớp học là điều hết sức
cần thiết trong công tác chủ nhiệm. Làm tốt được việc phân tổ thì trong quá trình học tập, lao động các em có thể hỗ trợ, nhắc nhở nhau từ đó hoàn thành các nhiệm vụ đặt ra một cách dễ dàng. Để phân tổ hợp lý, tôi luôn chú ý đến sự đồng đều giữa các tổ. Có nghĩa là mỗi tổ sẽ có các đối tượng học sinh có học lực, ý thức chấp hành nội quy khác nhau. Nói cách khác, mỗi tổ có nhiều đối tượng: có học sinh học chưa tốt, có học sinh học tốt, học sinh ở đại bàn xa – gần, có học sinh ngoan- học sinh chưa ngoan.
Việc lựa chọn một đội ngũ cán bộ lớp đủ uy tín và có năng lực điều khiển tập thể lớp là một công việc rất quan trọng. Nếu đội ngũ cán bộ lớp vững mạnh thì mọi phong trào của lớp chắc chắn sẽ thực hiện tốt. Tôi đưa ra tiêu chuẩn rồi để tập thể lớp tự lựa chọn, bầu ra đội ngũ cán bộ lớp thông qua giới thiệu, biểu quyết (dưới sự định hướng của giáo viên) diễn ra công khai đảm bảo tính dân chủ không áp đặt. Số lượng đội ngũ cán bộ lớp thường có 1 lớp trưởng, 3 lớp phó và 3 tổ trưởng.
Do tâm lý của các em lớp 1 rất thích làm cán bộ, nên đầu năm học tôi thường cho các em trải nghiệm từ việc làm lớp trưởng đến các tổ trưởng, có thể là bàn trưởng. Tôi sẽ đưa ra yêu cầu nếu học sinh nào làm tốt sẽ được lựa chọn làm cán sự lớp lâu dài. Sau thời gian từ 1 tuần đến một tháng tôi lại đổi nhiệm vụ một lần. Sau mỗi lần đảo nhiệm vụ của các em ở các vị trí cán sự lớp khác nhau, giáo viên chủ nhiệm cùng cả lớp đánh giá việc thực hiện chức trách nhiệm vụ của từng em và rút kinh nghiệm. Trong thời gian làm cán bộ lớp những học sinh làm nhiệm vụ sẽ cố gắng để làm tốt nhiệm vụ của mình, các em phấn khởi hơn và hứng thú hơn, có trách nhiệm hơn với công việc vì luôn nghĩ rằng đây là dịp để thể hiện vai trò và khả năng của bản thân trong các hoạt động của lớp. Sau thời gian 2-3 tháng tôi sẽ lựa chọn những cán sự lớp có khả năng tốt nhất để làm đội ngũ cán sự lớp chính thức trong năm học.
Sau khi đã lựa chọn cán bộ lớp, tôi tập hợp đội ngũ cán bộ lớp nói rõ mục đích, ý nghĩa của việc xây dựng tập thể vững mạnh, về vai trò và nhiệm vụ của cán bộ lớp trong việc xây dựng tập thể lớp để từ đó các em tự thấy được trách nhiệm, vai trò của mình trong việc xây dựng tập thể lớp. Tôi giao nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ lớp:
Theo dõi, kiểm tra mọi hoạt động của lớp.
Điểm danh và báo cáo sĩ số của lớp với giáo viên ngay sau khi xếp hàng ra vào lớp .
Điều khiển các bạn xếp hàng ra vào lớp, xếp hàng chào cờ đầu tuần, xếp hàng tập thể dục.
Giữ trật tự lớp khi giáo viên chấm bài, khi giáo viên có việc phải ra khỏi lớp và khi lớp dự lễ chào cờ đầu tuần.
Đề nghị giáo viên tuyên dương, phê bình cá nhân họăc tập thể.
Tổ chức lớp kiểm tra bài 10 phút đầu giờ; kiểm tra đồ dùng và việc chuẩn bị
bài giúp đỡ các bạn học chưa tốt học bài, làm bài.
Theo dõi việc học tập của lớp trong các tiết chuyên ban.
Làm mọi việc của lớp trưởng khi lớp trưởng vắng mặt hoặc nghỉ học.
Tổ chức cho lớp sinh hoạt văn nghệ vào 10 phút đầu giờ. Theo dõi, đôn đốc các hoạt động văn nghệ, thể dục giữa giờ, tổng hợp để đánh giá vào tiết sinh hoạt cuối tuần.
Phân công, theo dõi và kiểm tra các tổ trực nhật và chịu trách nhiệm tắt đèn, tắt quạt khi ra về.
Phân công các bạn nhặt rác trong lớp, chăm sóc bồn hoa của lớp.
Nhắc nhở các bạn sắp xếp bàn ghế ngay ngắn trước khi vào lớp.
Phối hợp với lớp trưởng, lớp phó học tập giữ trật tự lớp.
Phân công theo dõi, đôn đốc các thành viên trong tổ làm trực nhật, vệ sinh. Theo dõi báo cáo hoạt động hàng tuần của các tổ viên. Kiểm tra bài cũ của các thành viên trong tổ ở 10 phút đầu giờ.
Nhiệm vụ của mỗi em, tôi giao cụ thể từng ngày. Mỗi em sẽ làm đúng các nhiệm vụ của mình. Ngoài ra, lớp trưởng và 3 lớp phó phải đoàn kết và hợp tác chặt chẽ với nhau trong công việc chung.
Cuối mỗi tuần, vào tiết sinh hoạt lớp ngày thứ sáu, lớp trưởng, lớp phó báo cáo các mặt hoạt động của lớp. Căn cứ vào báo cáo của từng em, tôi nắm được khả năng quản lí lớp của từng em. Và cứ cuối mỗi tháng, tôi tổ chức họp Ban Cán sự lớp một lần để tổng kết các mặt làm được của lớp, động viên khen ngợi những việc các em đã làm tốt, đồng thời chỉ rõ những thiếu sót và hướng dẫn các em cách khắc phục. Những việc làm này ban đầu cũng tương đối khó khăn với các em nên tôi luyện dần. Sau đó học sinh có ý thức với công việc của mình khi đó mọi việc sẽ dễ dàng hơn.
Học lực của học sinh: xen kẻ học sinh học chưa tốt với học sinh học tốt.
Thể chất học sinh: Học sinh thấp ngồi trước, cao ngồi sau, mắt kém ngồi gần bảng.
Ban cán sự lớp: Thường ngồi giữa hoặc ngồi sau của tổ( lớp)
Ý thức học sinh: Học sinh nói chuyện nhiều, không chú ý học thì cho ngồi trước.
Cách sắp xếp chỗ ngồi theo căn cứ trên một mặt phát huy được vai trò của đội ngũ cán bộ lớp trong việc quản lý lớp học, một mặt các em học tốt có thể hỗ trợ được cho những em còn học yếu từ đó nâng cao chất lượng giáo dục của lớp.
Khi công việc tổ chức lớp được ổn định, tôi tiến hành thực hiện kế hoạch chủ nhiệm lớp cụ thể, đảm bảo tính khả thi.
3.5. Các hoạt động hỗ trợ công tác chủ nhiệm
“Xây dựng lớp học thân thiện” là tạo ra môi trường học tập thân thiện, an toàn, gần gũi với học sinh, làm cho học sinh cảm thấy “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Xây dựng được “lớp học thân thiện” thì sẽ có “học sinh tích cực”. Xây dựng được lớp học thân thiện, học sinh tích cực thì sẽ hạn chế được tỉ lệ học sinh lưu ban, bỏ học, sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Công việc “xây dựng lớp học thân thiện, học sinh tích cực” được tôi tiến hành từng bước như sau:
3.5.2. Xây dựng nội quy ” lớp học thân thiện”
– Giữ gìn lớp học sạch sẽ trong suốt buổi học, bàn ghế phải ngay ngắn, không xả rác bừa bãi.
– Mọi thành viên trong lớp sử dụng có hiệu quả và bảo quản tốt các thiết bị, đồ dùng dạy học; sử dụng tiết kiệm điện, nước.
– Tích cực tham gia các hoạt động tập thể, rèn luyện kĩ năng sống, giữ gìn vệ sinh môi trường, cam kết không vi phạm luật giao thông. Biết chia sẻ với những bạn có hoàn cảnh khó khăn.
Để có một môi trường học tập thân thiện, điều đầu tiên là ngay trong lớp học của mình, giáo viên phải tạo cho học sinh một cảm giác thoải mái, đến trường cũng như ở nhà mình. Ngay từ đầu bản thân tôi đã phải tìm hiểu kĩ về từng đối tượng học sinh về gia đình cũng như mọi hoạt động hàng ngày của các em. Khi biết được thói quen cũng như mọi sinh hoạt hàng ngày, cách giao tiếp ứng xử của các em. Tôi đã tạo điều kiện gần gũi, hỏi han để các em có cảm giác thân thiện với cô giáo sẽ không gây cảm giác sợ sệt, các em sẽ thấy thoải mái hơn khi đến trường. Và điều đặc biệt hơn là đối với các em học sinh lớp Một, tôi phải thấm nhuần phương châm “dạy và dỗ“. Tôi đã dạy các em bằng cách dạy của người thầy và cách dỗ của người mẹ.
Ngoài việc tạo mối quan hệ với các em, tôi còn cùng học sinh và nhờ một số phụ huynh hỗ trợ để trang trí lớp học. Ngay khi mới bước vào cửa lớp các em đã được nhìn thấy bức tranh có hình ảnh cô giáo đang chào đón các em đến lớp, trông thật vui và gần gũi, câu khẩu hiệu “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Có góc cài hoa điểm tốt để khuyến khích các em trong học tập giành nhiều bông hoa điểm tốt, góc về các môn học để giúp các em tham khảo về các kiến thức trong bài học cũng như các nội dung tạo sự tò mò để các em tìm hiều và phát triển trí tưởng tượng, khả năng tư duy,óc sáng tạo của các em. Cùng với đó là gây hứng thú học tập cho các em.
Tổ chức sinh nhật ở lớp cho học sinh Hình ảnh góc chúc mừng sinh nhật
Sự gần gũi hơn nữa là góc “Chúc mừng sinh nhật”. Tên mỗi em là một bông hoa, hình trái tim có ghi ngày tháng năm sinh. Cứ vào mỗi dịp đến ngày sinh nhật của các em tôi lại tổ chức để chúc mừng sinh nhật. Mọi thành viên trong lớp đều chúc mừng bạn bằng những câu chúc, bài hát, bài thơ. Nhìn vẻ mặt hân hoan của các em khi mừng sinh nhật bạn, tôi lại thấy lòng mình ấm lại vì đã làm cho các em vui, không còn cảm giác ngại đến trường. Những học sinh nghịch ngợm cũng cảm thấy ngoan hơn. Hơn thế nữa, vào các dịp ngày tết của các em như ngày tết trung thu, tôi đã mua quà để chia cho các em để các em nhận thấy được sự quan tâm của cô giáo cũng như cha mẹ mình ở nhà.
Bên cạnh những việc làm để cho các em có một môi trường học tập thân thiện, thì việc giúp cho các em tích cực hơn trong học tập là mục đích quan trọng và cũng là mục đích cuối cùng trong công tác giảng dạy. Môi trường học tập thân thiện là cơ sở, là đòn bẩy để giúp các em tích cực hơn trong học tập. Để giúp các em tích cực hơn trong học tập bản thân tôi, đã tự nghiên cứu kĩ về tâm sinh lí của học sinh khối lớp một, các em từ tư duy trực quan, từ hình ảnh và các thao tác để các em tìm ra nội dung bài học, nắm bắt nội dung cụ thể hơn và nhớ lâu hơn. Nắm được phương pháp trực quan là chủ đạo để dạy học cho học sinh lớp Một. Vì vậy tôi đã nghiên cứu kĩ từng bài học để có kế hoạch làm đồ dùng phù hợp và thiết thực, để giúp các em tiếp thu bài dễ dàng và hứng thú hơn trong học tập, đạt hiệu quả cao trong tiết học. Học sinh lớp một là lớp học đầu cấp, mọi điều các em còn bỡ ngỡ, mới mẻ. Các em đến trường, cô giáo chủ nhiệm cũng như người mẹ của các em, đều phải tìm hiểu xem các em cần gì và muốn gì. Hơn thế nữa các em chưa quen với môi trường học tập hay quên công việc cô giáo giao, quên sách vở, đồ dùng học tập, cũng như mọi thứ các em mang đến trường. Nên thời gian đầu năm học mặc dù một số buổi không phải là buổi dạy của mình, tôi thường đến trường vào những phút cuối giờ dạy buổi chiều để nhắc nhở các em, nhằm giúp các em tập thói quen cẩn thận và ghi nhớ những việc cô giáo dặn dò. Đó là công việc của giáo viên chủ nhiệm lớp Một, tuy kiến thức trong bài học không cao đối với giáo viên. Nhưng để giúp được cho các em nắm được những kiến thức đó để cuối năm đạt được những kiến thức và kĩ năng cơ bản quả không phải là dễ. Phải có lòng yêu nghề mến trẻ thì mỗi giáo viên mới hoàn thành được trách nhiệm của mình.
Qua những năm làm công tác chủ nhiệm lớp, tôi biết rằng có những em học yếu hoặc có hôm không học bài, làm bài nhưng lỗi không phải hoàn toàn là do các em. Có em ham chơi nên quên học bài, cũng có em chưa học tốt, hoặc không học bài làm bài là do những điều kiện khách quan. Có những gia đình bố mẹ đang phải lo đi làm thuê, làm mướn kiếm sống hoặc vì ốm đau bệnh hoạn,…nên không quan tâm gì đến việc học của con cái, thậm chí các em còn bị mắng chửi, bị đánh đập, có em còn mồ côi cả cha lẫn mẹ, về nhà không có người kèm cặp học hành,… Những sóng gió đó đã tác động đến tâm lí trẻ thơ, cản trở việc học tập của các em. Nếu như giáo viên không biết được những nguyên nhân đó thì rất dễ nổi giận đùng đùng, rồi la mắng, trừng phạt các em. Điều đó rất bất lợi cho quan hệ thầy- trò sau này. Vì vậy, đứng trước một học sinh quậy phá, hay lơ đãng không học bài, làm bài, tôi không kết án trừng phạt ngay mà bình tĩnh chờ đến hết buổi học gặp riêng các em để hỏi cho rõ nguyên nhân. Lần đầu các em vi phạm, tôi nhẹ nhàng nhắc nhở. Nếu lần thứ hai, các em vẫn tái phạm, tôi phải đến nhà tìm hiểu nguyên nhân để có biện pháp giúp đỡ, giáo dục các em.
Hàng ngày, tôi luôn khích lệ và biểu dương các em kịp thời, khen ngợi những ưu điểm của các em nhiều hơn là phê bình khuyết điểm. Tôi cố tìm ra những ưu điểm dù nhỏ nhất để khen ngợi động viên các em. Nhưng trong khi khen, tôi cũng không quên chỉ ra những thiếu sót để các em khắc phục và ngày càng hoàn thiện hơn.
Khi nói chuyện, khi giảng, cũng như khi nghiêm khắc phê bình lỗi lầm của học sinh, tôi luôn thể hiện cho các em thấy tình cảm yêu thương của một người thầy đối với học trò. Theo qui luật phản hồi của tâm lí, tình cảm của thầy trước sau cũng sẽ được đáp lại bằng tình cảm của học trò. Lòng nhân ái, bao dung, đức vị tha của người thầy luôn có sức mạnh to lớn để giáo dục và cảm hóa học sinh. “Lớp học thân thiện” chỉ có được khi người thầy có tấm lòng nhân hậu, bao dung, hết lòng vì học sinh thân yêu của mình. Có một người thầy như vậy thì chắc chắn học sinh sẽ chăm ngoan, tích cực và ham học, thích đi học.
Trong cuộc sống của mỗi con người, ngoài những người thân trong gia đình ra, ai cũng cần có bạn bè để chia sẻ. Học sinh Tiểu học cũng vậy. Nếu các em có nhiều bạn bè thân thiết trong lớp thì các em sẽ hợp tác vui vẻ với nhau và sẽ giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Em học tốt sẽ giúp những em chưa hoàn thành kiến thức, kĩ năng bài học; ngược lại, em học yếu cũng dễ dàng nhờ bạn giúp đỡ mình học tập mà không phải e ngại, xấu hổ (Học thầy không tày học bạn). Đây chính là việc rèn luyện những năng lực và phẩm chất cho các em tự tin hơn, biết tự quản, hợp tác,… Xây dựng được mối quan hệ bạn bè đoàn kết, gắn bó thì tôi sẽ xây dựng được nề nếp lớp học, từ đó chất lượng học tập của lớp chắc chắn sẽ được nâng cao.
Để xây dựng mối quan hệ bạn bè thân thiết, đoàn kết, gắn bó, sẵn sàng giúp đỡ nhau trong học tập, tôi luôn tạo ra các hoạt động, các vấn đề đòi hỏi sự hợp tác của nhiều học sinh. Cách làm cụ thể như sau:
Góc” Điều em muốn nói”
Trong mỗi tiết học, tôi thường xuyên chia nhóm ngẫu nhiên. Tiết học này, các em chung nhóm với bạn này, nhưng tiết sau, các em lại chung nhóm với bạn khác để các em biết cách hợp tác với bạn và thay nhau làm nhóm trưởng, báo cáo viên từ đó các em sẽ dần mạnh dạn hơn.
Trong quá trình dạy học tôi luôn hướng cho học sinh tập tham gia các hoạt động và tự mình nói lên ý kiến riêng bằng cách khuyến khích học sinh tự viết ra những điều em muốn nói. Các em được tự do bày tỏ những khúc mắc, băn khoăn, của bản thân về cuộc sống quanh các em, về trường, lớp, bạn bè và thầy cô. Đó còn là nơi để các em chia sẻ những những tâm tư, nguyện vọng và cả những ước mơ của mình về tương lai rồi gắn vào góc “Điều em muốn nói”. Căn cứ vào những điều các em viết ra, nếu là những điều tốt thì tôi đọc cho cả lớp nghe rồi tuyên dương ngay trước lớp. Còn những điều các em phê bình thì tôi phải điều tra nắm rõ đúng hay sai. Sau đó mới góp ý riêng với những học sinh bị bạn phê bình, yêu cầu các em phải xin lỗi bạn và phải sửa chữa.
Thích sinh hoạt tập thể và tham gia các trò chơi bổ ích là nhu cầu, là sở thích của hầu hết các học sinh tiểu học. Vì vậy, khi tổ chức cho các em sinh hoạt tập thể và tham gia các trò chơi là giáo viên đã giúp các em “học mà chơi, chơi mà học”, kiến thức và kĩ năng ở mỗi em sẽ được hình thành và rèn luyện một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, không gây căng thẳng, gò bó đối với các em. Ngoài ra, tổ chức sinh hoạt tập thể và vui chơi còn giúp các em phát triển và hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và tài năng sáng tạo. Việc tổ chức các hoạt động tập thể còn là sợi dây gắn bó, kết nối, đoàn kết các em lại với nhau.
Giữa 2 tiết học căng thẳng, tôi thường tổ chức cho các em chơi trò chơi,… Nhờ vậy, các tiết học chính khóa trở nên sôi nổi, các em rất hào hứng tham gia. Thông qua các hoạt động vui chơi, các em được “làm”, “được trải nghiệm” như trong cuộc sống thực, điều đó sẽ giúp các em lĩnh hội kiến thức và rèn luyện kĩ năng sống một cách nhẹ nhàng, nhưng lại hiệu quả.
3. 6. Liên kết các hoạt động trong và ngoài nhà trường:
Trong trường có rất nhiều hoạt động vui chơi giải trí nhằm bổ trợ cho hoạt động học tập của học sinh. Tổng phụ trách Đội vừa là người tham mưu vừa là người tổ chức các hoạt động. Chính vì thế tôi kết hợp với Tổng phụ trách Đội tổ chức các hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn trong năm như 20/11, 08/3. Khi kết hợp với Tổng phụ trách Đội tôi sẽ nắm bắt được tình hình hoạt động từ đó về triển khai ở lớp mình. Nếu như được sự quan tâm của Tổng phụ trách Đội thì các hoạt động của lớp sẽ được góp ý điều chỉnh kịp thời nhằm đưa phong trào lớp đi lên. Mặt khác tôi cũng giúp đỡ tổ chức Đội và tôn trọng tính độc lập, tự quản của tổ chức đó để tạo nên mối quan hệ tốt đẹp, bên cạnh đó thông qua Tổng phụ trách Đội để nắm bắt tình hình của các lớp xung quanh để điều chỉnh phong trào của lớp mình. Thực tế cho thấy giáo viên chủ nhiệm nào quan tâm đến công tác Đội và thường xuyên kết hợp với Đội để tổ chức các hoạt động giáo dục của lớp thì hiệu quả của lớp đối với mọi thành viên của sao, được nhân lên gấp bội.
4. Hiệu quả của công tác chủ nhiệm lớp:
Hàng ngày lên lớp, tôi luôn có sự trao đổi với các giáo viên chuyên trách, với các giáo viên dạy cùng khối, cùng tổ, cùng trường về tình hình học tập của học sinh trong lớp, hoặc tìm hiểu các thông tin khác về học sinh có năng khiếu, học sinh chưa hoàn thành kiến thức kĩ năng các bài học hay học sinh có hoàn cảnh khó khăn để từ đó có biện pháp giúp đỡ và giáo dục học sinh có hiệu quả hơn.
Tôi là người thừa lệnh hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, là người thay mặt nhà trường để tổ chức quản lý, giáo dục học sinh một lớp. Để giáo dục học sinh lớp mình phụ trách, tôi dựa vào kế hoạch chung của nhà trường, đồng thời dựa vào tình hình cụ thể của lớp để xây dựng kế hoạch, đề ra các biện pháp giáo dục học sinh lớp mình; thường xuyên báo cáo tình hình của lớp, kết quả giáo dục, ý chí, nguyện vọng của học sinh lớp ; đề xuất, xin ý kiến về biện pháp giáo dục và đề nghị hiệu trưởng, phó hiệu trưởng cùng phối hợp thống nhất và tác động sư phạm đối với cả lớp hoặc từng học sinh. Chẳng hạn tôi đề nghị nhà trường về việc khen thưởng, phê bình học sinh, đề xuất nội dung, hình thức và tạo điều kiện phương tiện để thực hiện các nội dung hoạt động trong lớp.
III . KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận
Đối với cha mẹ học sinh tôi thông báo cụ thể về tình hình lớp học, những yêu cầu chung của nhà trường đối với cha mẹ học sinh, về nội dung chương trình của khối lớp mình phụ trách ngay từ đầu năm học để từ đó thống nhất với gia đình yêu cầu nội dung biện pháp, hình thức giáo dục.
2. Kiến nghị
Tôi thông báo kết quả học tập tu dưỡng của học sinh một cách thường xuyên qua sổ liên lạc nhằm tạo đà cho sự phối hợp giáo dục toàn diện học sinh. Việc làm này giúp gia đình kịp thời hiểu các em để có tác động phù hợp động viên khuyến khích khi các em đạt kết quả tốt, nhắc nhở kịp thời khi các em có những biểu hiện cần uốn nắn. Tôi đã tổ chức đi thăm một số gia đình học sinh có hoàn cảnh khó khăn, những gia đình có học sinh chưa ngoan để có những thông tin cụ thể chính xác giúp cho việc giáo dục toàn diện học sinh được tốt. Việc làm này nhằm thắt chặt tình cảm, sự quan tâm lẫn nhau từ đó gia đình và học sinh có thiện chí với việc làm của tôi và cùng giúp tôi hoàn thành nhiệm vụ.
Sau nhiều năm thực hiện các biện pháp nêu trên. Công tác chủ nhiệm của tôi đã thu được những kết quả nhất định góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Những kết quả đó là:
Cuối mỗi năm học lớp tôi phụ trách đều được xếp loại lớp xuất sắc, lớp tiên tiến. Học sinh đã có ý thức tự giác trong giờ học cũng như các hoạt động. Các em đã tích cực hơn trong công việc chia sẻ, giúp đỡ bạn, tham gia hoạt động quyên góp giúp đỡ bạn nghèo. Tất cả các em đều rất tự tin trong các hoạt động do nhà trường và các đoàn thể tổ chức. Chất lượng học tập của học sinh được nâng lên rõ rệt. Nhiều năm học sinh trong lớp tham gia các kì thi do nhà trường, phòng giáo dục tổ chức đều đạt kết quả cao. Tỉ lệ học sinh hoàn thành kiến thức, kĩ năng các môn học đạt 100%, năng lực,phẩm chất đạt 100%. Năng lực làm công tác chủ nhiệm lớp, phương pháp, kỹ năng thực hiện công tác chủ nhiệm lớp của bản thân được nâng cao.
Để công tác chủ nhiệm được thực hiện tốt, tôi xin kiến nghị một số vấn đề sau:
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Phải nhiệt tình, luôn tích cực tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ quản
lí xứng đáng là con chim đầu đàn trên mọi lĩnh vực, phân công công việc một cách hợp lý đúng người, đúng việc để khuyến khích được giáo viên, xây dựng kế hoạch cụ thể, thường xuyên quan tâm đến việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, quan tâm đến đời sống vật chất, tình cảm của đội ngũ giáo viên, tích cực kiểm tra góp ý, đánh giá khách quan, công bằng, khen chê hợp lý, chú ý xây dựng mối đoàn kết từ Ban Giám hiệu đến tập thể cán bộ giáo viên.
Phải tích cực tự học, tự bồi dưỡng, có lòng yêu nghề mến trẻ, luôn hết lòng vì học sinh, có tinh thần trách nhiệm tận tuỵ với công việc được giao.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
1. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu học.
2. Đặc điểm tâm lý trẻ vào lớp 1.
3. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm lớp.
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC TRƯỜNG. ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC PHÒNG GD&ĐT. ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC SỞ GDĐT.
4. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên giáo viên Tiểu học Modul 34,35 – Hà Nhật Thăng.
Họ và tên tác giả : Trịnh Thị Thu Hương
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên