Phục Hồi Chức Năng Hô Hấp
--- Bài mới hơn ---
Published on
Các phương pháp chăm sóc và phục hồi chức năng hô hấp
- 1. Phục hồi chức năng hô hấpPhục hồi chức năng hô hấp
- 2. Mục tiêuMục tiêu * Nắm được nguyên lý , kỹ thuật của vỗ rung và dẫn lưu tư thế * Nắm được các giai đoạn của hơi thở, các bài tập thở * Thực hành được bài tập thở 4 thì của BS Nguyễn Văn Hưởng
- 3. Đại cươngĐại cương 1. Cơ quan hô hấp: + Mũi + Thanh quản, khí quản, phế quản + Lồng ngực và các cơ hô hấp (cơ liên sườn, cơ vùng cổ – vai – ngực) + Cơ hoành + Cơ thành bụng
- 4. 1. Cơ quan hô hấp1. Cơ quan hô hấp::
- 5. 1. Cơ quan hô hấp1. Cơ quan hô hấp::
- 6. 1. Cơ quan hô hấp1. Cơ quan hô hấp::
- 7. 1. Cơ quan hô hấp1. Cơ quan hô hấp::
- 8. Đại cươngĐại cương 2. Hoạt động thở: + Dễ thở: thở bình thường, hít vào thở ra đều đặn (18-20l/p, trẻ em cao hơn-tuỳ theo tuổi); + Thở mạnh: tăng biên độ thở, tăng dung tích mỗi lần thở, không tăng tần số thở. + Thở nhanh: tăng tần số thở, không tăng biên độ, không tăng dung tích mỗi lần thở. + Thở lúc nhanh lúc chậm + Ngừng thở
- 9. Đại cươngĐại cương 3. Nguyên nhân giảm chức năng hô hấp – Viêm: vi khuẩn, lao…. – Chấn thương vùng ngực, bụng – Tổn thương tuỷ cổ và ngực – Phẫu thuật ngực, bụng, – Nằm lâu – Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) – Hen phế quản – SARD: H5N1 – H1N1
- 10. Các phương pháp phục hồiCác phương pháp phục hồi chức năngchức năng – Dẫn lưu tư thế – Vỗ rung lồng ngực – Tập thở – Thông khí nhân tạo
- 11. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung * Mục đích: phòng tích tụ, dẫn lưu các chất tiết như đờm dãi, mủ của các ổ áp xe…. * Nguyên lý: – Vỗ – Rung làm long đờm, các chất tiết – Kết hợp dẫn lưu (áp dụng các tư thế – đường đi của phế quản) nhằm dẫn lưu dịch, chất tiết, mủ của các ổ áp xe ở trong phổi ra ngoài.
- 12. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung * Chỉ định: – BN nằm lâu, hạn chế hô hấp – Nhiều đờm dãi không khạc ra được; – BN có các ổ viêm hoặc áp xe đã tạo mủ
- 13. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung
- 14. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung
- 15. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung
- 16. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung Thuỳ trên – Phần đỉnh
- 17. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung Thuỳ trên – Phần sau
- 18. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung Thuỳ trên – Phần trước
- 19. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung Thuỳ lưỡi
- 20. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung Thuỳ giữa
- 21. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung Thuỳ dưới – Phần trước đáy phổi
- 22. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung Thuỳ dưới – Phần sau đáy phổi
- 23. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung Thuỳ dưới – Phần trên
- 24. Dẫn lưu thế – vDẫn lưu thế – vç – rungç – rung Thuỳ dưới – Phần bên đáy phổi
- 26. C¸c giai ®o¹n cña h¬i thëC¸c giai ®o¹n cña h¬i thë * Theo NguyÔn V¨n Hëng : thë lµ vÊn ®Ò tranh c·i nhiÒu nhÊt, mçi trêng ph¸i, mçi c¸ nh©n ®Òu cã ph¬ng ph¸p thë riªng cña m×nh. Muèn cã c¬ së khoa häc ®Ó ®a ra ph¬ng ph¸p thë hîp lý tríc hÕt ph¶i nghiªn cøu c¸c giai ®o¹n cña h¬i thë theo ý muèn. * Theo “ng h¬i thë gåm c¸c giai ®o¹n:
- 27. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở Giai®o¹n1: HÝt vµotèi®a. * TÊt c¶ c¸c c¬ thë (c¬ hoµnh vµ c¬ thë thêng còng nh c¬ thë g¾ng søc) ho¹t ®éng tèi ®a ®Ó hÝt vµo tèi ®a, bông ph×nh vµ cøng, * Áp xuÊt trong bông t¨ng h¬n ¸p xuÊt ngoµi khÝ quyÓn, ¸p xuÊt trong phæi gi¶m xuèng thÊp h¬n ¸p xuÊt ngoµi khÝ quyÓn, kh”ng khÝ trµn vµo tèi ®a trong phæi lµm phæi d·n në tèi ®a.
- 28. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở Giai®o¹n2: Gi÷h¬itrongngùc. * C¸c c¬ thë tiÕp tôc co th¾t toµn bé cè ®Þnh tr¹ng th¸i hÝt vµo tèi ®a, thanh qu¶n còng cè ®Þnh trong tr¹ng th¸i më, ¸p xuÊt trong phæi b”ng ¸p xuÊt ngoµi kh”ng khÝ do thanh qu¶n më. * Áp xuÊt trong lång ngùc thÊp lµm cho m¸u ch¶y vÒ tim thuËn lîi, m¸u trong mao m¹ch phæi phÕ nang cã thêi gian trao ®æi O2 vµ CO2 . * Áp xuất trong bụng tăng, đẩy máu tạng về tim
- 30. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở Giai®o¹n4: RÆn. * NÕu ta co th¾t c¬ ngùc, c¬ bông, c¬ lng, c¬ ®¸y chËu, h¬i bÞ nhèt trong ngùc vµ bông, * Áp xuÊt trong ngùc vµ bông t¨ng lªn, h¬i bÞ nÐn, ®ã lµ tr¹ng th¸i dÆn ®Î, ®i đại tiện – tiểu tiện, h¾t x× h¬i.
- 31. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở Giai ®o¹n5: Thëratùnhiªn. * Më thanh qu¶n do søc nÆng vµ søc ®µn håi cña phæi, cña lång ngùc vµ bông, c¸c c¬ thë ra bu”ng xu”i, kh”ng k×m kh”ng thóc, * Thë ra xong ¸p xuÊt trong ngùc vµ bông b”ng nhau.
- 32. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở Giai ®o¹n6: ThëracãÐpbông. * Co th¾t c¸c c¬ th¬ thë ra ë bông (c¬ bông, c¬ h”ng vµ c¬ ®¸y chËu); c¬ thë ra ë ngùc vµ c¬ r¨ng ca díi ®Ó ®uæi kh”ng khÝ trong phæi ra tèi ®a.
- 33. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở Giai ®o¹n7: Thãt bông. * §ãng thanh qu¶n, biÕn lång ngùc vµ æ bông thµnh hép kÝn. C¬ hoµnh trë thµnh thô ®éng, bu”ng xu”i. * Ta co c¸c c¬ thë vµo ®Ó n©ng c¸c x¬ng s ên lªn, phÇn bông kh”ng cã x¬ng rÊt mÒm nªn bÞ ¸p lùc tõ phÝa ngoµi t¸c ®éng lµm cho thµnh bông xÑp xuèng vµ cã phÇn thãt vÒ phÝa trªn t¹o thµnh bông h×nh lßng thuyÒn.
- 34. Các giai đoạn của hơi thởCác giai đoạn của hơi thở Giai ®o¹n8: Ph×nhbông. * Thanh qu¶n vÉn ®ãng, Ta Ðp ngùc mµ kh”ng Ðp bông, kh”ng co th¾t c¸c c¬ bông, lång ngùc xÑp xuèng, ¸p xuÊt trong hép kÝn t¨ng lªn lµm cho bông ph×nh ra.
- 35. Mục đích tập thởMục đích tập thở * Làm dãn nở lồng ngực * Làm dãn nở phổi, tăng dung tích phổi * Tăng cường trao đổi khí * Phòng ứ đọng dịch tiết ở phổi * Tránh dầy dính màng phổi * Phòng ngừa các bệnh lý của phổi và các cơ quan khác * Tốt cho hoạt động của tim và các tạng trong ổ bụng
- 36. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông.. 1. Thë hoµnh (diaphragmatic breathing). * ChØ ®Þnh: – BN sau phÉu thuËt, – BN sau chÊn th¬ng, – T¨ng thë nhng lu th”ng khÝ kÐm ë nh÷ng bÖnh nh©n t¾c nghÏn h” hÊp m¹n tÝnh (COPD).
- 37. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông * Kü thuËt: – Gi¶i thÝch cho BN vÒ thñ thuËt, – ĐÆt BN ë t thÕ n”m ngöa, hai tay kü thuËt viªn ®Æt ë hai bªn m¹ng sên cña BN vµ nhÑ nhµng Ên xuèng ë th× thë ra, – Ở cuèi th× thë ra th× t¨ng lùc Ên vµ b¶o BN hÝt vµo kh¸ng l¹i lùc cña tay kü thuËt viªn, ë cuèi th× hÝt vµo th× kü thuËt viªn th¶ láng tay t¹o ®iÒu kiÖn lµm ®Çy khÝ ë phæi
- 38. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông 2. Thë vïng (segmental breathing). * C¸c t¸c gi¶ Frederic Helmolz H vµ Henryh Stonnington JR, ®· m” t¶ c¸c ph¬ng ph¸p tËp thë cã t¸c dông lµm d·n në tõng vïng cña phæi. * ChØ ®Þnh: Viªm mµng phæi, xÑp phæi, ®au do chÊn th¬ng, ®au do phÉu thuËt hoÆc bét yÕm. * Kü thuËt:
- 39. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông * TËpd·nnëphÇnlångngùc díi(haibªn): – B¶o BN ®Æt hai bµn tay vµo vïng díi bê sên hai bªn. – Khi BN hÝt vµo, hai tay kh¸ng l¹i hÝt vµo vµ cã c¶m gi¸c lång ngùc ®Èy tay ra hai bªn, – BN cã thÓ tËp ë t thÕ n”m hoÆc ë t thÕ ngåi tho¶i m¸i trªn ghÕ ch©n bu”ng thâng, ®ïi vµ gèi gÊp 90o
- 40. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông * TËpd·nnöalångngùc ëvÞtrÝn”mcã2c¸ch: +C¸ch1: – NÕu muèn d·n nöa lång ngùc ph¶i b¶o bÖnh nh©n n”m nghiªng sang ph¶i vµ kª ®Çu cao lªn mét vËt ®Öm, tay ®Ó tríc ngùc vµ thë. – NÕu muèn lµm giãn në nöa lång ngùc tr¸i th× n”m t thÕ ngîc l¹i.
- 41. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông +C¸ch2: – Muèn lµm d·n në nöa lång ngùc ph¶i, b¶o bÖnh nh©n n”m nghiªng sang tr¸i, – Kª lång ngùc trªn mét ®Öm råi thë. – NÕu muèn lµm giÉn në nöa lång ngùc tr¸i lµm ngîc l¹i
- 42. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông * TËpd·nnëlånglångngùc t thÕngåi: – Muèn lµm d·n në lång ngùc ph¶i th× ngåi nghiªng sang tr¸i vµ thë; – Nếu muèn lµm d·n në lång ngùc trái ngîc l¹i
- 43. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông * TËp d·n në mét vïng cña phæi: – §Æt tay ®èi diÖn lªn vïng phæi tËp d·n në – Khi hÝt thë vµo th× Ðp tay xuèng kh¸ng l¹i ®éng t¸c thë, nÕu cã d·n në vïng phæi th× cã c¶m gi¸c lång ngùc ®Èy tay ra, – Cã thÓ tËp lµm d·n në mét vïng phæi ë nhiÒu t thÕ kh¸c nhau (n”m ngöa hoÆc ngåi), tËp xen kÏ c¸c bµi tËp víi nhau
- 44. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông 3. Thë gi÷ h¬i ë th× hÝt vµo tèi ®a (sustained maximal inspiration) ChØ ®Þnh: – §au sau chÊn th¬ng – Sau phÉu thuËt, – SÑp thuú phæi cÊp tÝnh.
- 45. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông Kü thuËt: – Gi¶i thÝch cho bÖnh nh©n hiÓu râ vÒ thñ thuËt, – ĐÆt bÖnh nh©n ë t thÕ thuËn lîi; cho bÖnh nh©n tõ tõ hÝt vµo s©u tèi ®a qua mòi; b¶o bÖnh gi÷ h¬i trong trong lång ngùc ë tr¹ng th¸i hÝt s©u tèi ®a nµy kho¶ng 3 gi©y; sau ®ã cho bÖnh nh©n thë ra tõ tõ qua miÖng. – §Ó t¹o ¸p lùc d¬ng tÝnh ®êng thë ë th× thë ra cã thÓ kÕt hîp bµi thë nµy víi bµi thë mÝm m”i díi ®©y.
- 46. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông 4. Bµi tËp thë mÝmm”i (pursed-lip breathing): * §Ó lµm d·n në phæi c¸c t¸c gi¶ Roland Hirganvµ CS (1967), Frederic Helmolz H vµ Henry Stonnington JR (1982), Becker G vµ CS (1990), Leveson C (1995) ®· khuyªn xö dông ph¬ng ph¸p thë mÝm m”i ®Ó t¹o ¸p lùc d¬ng tÝnh ® êng thë ë th× thë ra.
- 47. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông * ChØ®Þnh: – Khã thë thêng xuyªn trªn nh÷ng bÖnh nh©n COPD, – Sö dông kiÓu thë kh”ng hiÖu qu¶ trong c¸c ho¹t ®éng hµng ngµy còng nh lóc tËp luyÖn, – XÑp phæi hoÆc thuú phæi.
- 48. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông * Kü thuËt: – Gi¶i thÝch cho BN vÒ thñ thuËt; – B¶o BN hÝt vµo tèi ®a qua mòi; – Ở th× thë ra BN mÝm m”i l¹i thæi h¬i qua kÏ m”i ®Ó t¹o ¸p lùc d¬ng tÝnh trong ®êng thë vµ lång ngùc; BN sÏ cã c¶m gi¸c ¸p lùc c¨ng trong khoang miÖng khi h¬i thë thë ra tõ tõ.
- 49. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông 5. C”ng thøc bµi tËp thë 4 th× cña NguyÔn V¨n H ëng: * Tõ ph©n tÝch trªn NguyÔn V¨n Hëng ®Ò xuÊt ph¬ng ph¸p tËp thë rÊt ®¬n gi¶n ®· ®îc ¸p dông trong nhiÒu n¨m thÊy rÊt cã hiÖu qu¶ trong ®iÒu trÞ c¸c bÖnh phæi. BÖnh nh©n tù ®iÒu khiÓn h¬i thë cña m×nh, thë 4 th× lÊy thë hoµnh lµm néi dung chÝnh, thë chËm vµ s©u 4 ®Õn 5 chu kú mét phót:
- 50. C¸c bµi tËp thë th”ng dôngC¸c bµi tËp thë th”ng dông * Th× 1: HÝt vµo ®Òu vµ s©u tèi ®a, ngùc në bông ph×nh vµ cøng. Thêi gian b”ng 1/4 h¬i thë. * Th× 2: Gi÷ h¬i, c¬ hoµnh vµ c¸c c¬ lång ngùc ®Òu co th¾t tèi ®a, thanh qu¶n më, thêi gian b”ng b”ng 1/4 h¬i thë. * Th× 3: Thë ra tho¶i m¸i tù nhiªn, kh”ng k×m, kh”ng thóc. Thêi gian b”ng 1/4 h¬i thë. * Th× 4: Th gi·n hoµn toµn, toµn th©n cã c¶m gi¸c nÆng vµ Êm (tù ¸m thÞ ). Thêi gian b”ng 1/4h¬i thë.
- 51. C”ng thøc bµi tËp thë 4 th×C”ng thøc bµi tËp thë 4 th×
- 52. LONG ĐỜMLONG ĐỜM * Uống thuốc: Acemuc, Autusin, các thuốc y học cổ truyền như Bổ phế trị khái lộ…. * Uống nhiều nước (đủ nước) * Vỗ * Rung bằng tay, rung bằng máy * Khí dung nước muối sinh lý
- 53. THÔNG KHÍ NHÂN TẠO KHÔNG XÂM NHẬPTHÔNG KHÍ NHÂN TẠO KHÔNG XÂM NHẬP * Chỉ định: – Bệnh cơ di truyền: + Teo cơ kiểu Duchen (DMD) + Teo cơ kiểu Baker – Tổn thương tủy sống cao từ C5-C3 – Bệnh nhược cơ – COPD
- 54. THÔNG KHÍ NHÂN TẠO KHÔNG XÂM NHẬPTHÔNG KHÍ NHÂN TẠO KHÔNG XÂM NHẬP
- 55. THÔNG KHÍ NHÂN TẠO XÂM NHẬPTHÔNG KHÍ NHÂN TẠO XÂM NHẬP * Chỉ định: – Tổn thương tủy sống cao trên C3 – Bệnh nhược cơ nặng – Hôn mê sâu – Phẫu thuật kéo dài – Bệnh cơ di truyền: + Teo cơ kiểu Duchen (DMD) + Teo cơ kiểu Baker
- 56. THÔNG KHÍ NHÂN TẠO XÂM NHẬPTHÔNG KHÍ NHÂN TẠO XÂM NHẬP
- 57. Xin ch© n thµ nh c¶m ¬ n!Xin ch© n thµ nh c¶m ¬ n!
--- Bài cũ hơn ---