Các biện pháp tu từ là gì? Biện pháp tu từ được hiểu là cách sử dụng ngôn ngữ theo một cách đặc biệt quan trọng ở một đơn vị ngôn ngữ (về từ, câu, văn bản) trong một ngữ cảnh nhất định nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt và tạo ấn tượng với những người người độc về một hình ảnh, một cảm xúc, một mẩu truyện trong tác phẩm.
Mục đích của biện pháp tu từ là gì? – So với việc sử dụng ngôn ngữ thông thường, sử dụng biện pháp tu từ giúp tạo nên những giá trị đặc biệt quan trọng trong biểu đạt và biểu cảm.
Các biện pháp tu từ trong văn bản
Bên cạnh việc nắm được khái niệm biện pháp tu từ là gì, bạn cũng cần được ghi nhớ về vai trò của biện pháp tu từ trong văn bản thẩm mỹ. Trong tiếng Việt, hình thức của biện pháp tu từ rất phong phú, đa dạng. Hầu hết trong các văn bản thẩm mỹ thường rất chú trọng sử dụng biện pháp tu từ để tăng tính thẩm mỹ cho tác phẩm.
Trong một đoạn văn, có thể sử dụng một hoặc nhiều biện pháp tu từ khác nhau tùy mục đích biểu đạt, biểu cảm của tác giả. Việc sử dụng biện pháp tu từ góp phần tạo nên dấu ấn member trong tác phẩm.
Một số biện pháp tu từ về từ
Biện pháp tu từ là gì? Biện pháp tu từ gồm có biện pháp tu từ về từ và biện pháp tu từ về cấu trúc. Bạn không chỉ biết được biện pháp tu từ là gì mà cũng cần được lưu tâm tới những hình thức của tu từ. Biện pháp tu từ về từ rất phong phú, thể hiện dưới nhiều dạng khác nhau, gồm có:
Biện pháp tu từ là gì? Biện pháp tu từ so sánh là gì? So sánh là biện pháp tu từ được sử dụng nhằm so sánh các sự vật, sự việc này với những sự vật, sự việc khác giống nhau trong một điểm nào đó với mục đích tăng sức gợi hình và gợi cảm khi diễn đạt. Các phép so sánh đều lấy cái cụ thể để so sánh với cái không cụ thể hoặc kém cụ thể hơn. Việc này giúp mọi người hình dung được sự vật, sự việc cần nói tới và cần miêu tả.
Biện pháp so sánh còn hỗ trợ cho câu văn gợi trí tưởng tượng của ta bay bổng hơn. Mục đích của việc so sánh nhiều khi không phải là tìm sự giống nhau hay khác nhau. Mà để nhằm diễn tả hình ảnh một bộ phận hay đặc điểm nào đó của việc vật giúp người nghe, người đọc hiểu biết sự vật một cách cụ thể sinh động.
Trong cách nói thường ngày người Việt Nam thường dùng biện pháp so sánh để ví von: Đẹp như tiên giáng trần, hôi như cú, vui như tết, xấu như ma…Còn trong thẩm mỹ, biện pháp so sánh được sử dụng như biện pháp tu từ với thế mạnh đặc biệt quan trọng khi gợi hình, gợi cảm. Đôi khi là có những so sánh bất ngờ, thú vị, góp phần cụ thể hóa được những điều hết sức trừu tượng, khó cân đo, đong đếm.
Kết cấu của phép so sánh
Kết cấu của một phép so sánh gồm: vế được so sánh và vế để so sánh. Giữa hai vế so sánh thường có dấu câu hoặc từ so sánh. Một số từ so sánh là: như, tựa như, như thể, giống như, bao nhiêu…bấy nhiêu.
Tín hiệu nhận biết phép so sánh
Tín hiệu của phép so sánh: để phân biệt trong câu có sử dụng biện pháp so sánh hay là không, cần dựa vào các địa thế căn cứ:
Có chứa các từ so sánh như: như, giống như, như thể, bao nhiêu….bấy nhiêu, không bằng….
Nội dung: có 2 sự vật có điểm tương đồng được so sánh với nhau
Ví dụ về biện pháp so sánh
Trẻ em như búp trên cành
Các kiểu so sánh thường gặp
So sánh gồm có: so sánh ngang bằng và so sánh không ngang bằng
So sánh ngang bằng: So sánh ngang bằng còn gọi là so sánh tương đồng, thường được thể hiện qua các từ như thể, như, y như, tựa như, giống như hoặc cặp đại từ bao nhiêu…bấy nhiêu. Ví dụ: Môi đỏ như son, da trắng như tuyết, tóc đen như gỗ mun; Lông con mèo giống như một cục bông gòn trắng xóa.
So sánh không ngang bằng: So sánh không ngang bằng còn gọi là so sánh tương phản, thường sử dụng các từ như hơn, hơn là, kém, kém gì, không bằng, chẳng bằng… Ví dụ: “Những ngôi sao 5 cánh thức ngoài kia/Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con”.
Biện pháp tu từ là gì? Biện pháp tu từ nhân hóa là gì? Đây là một trong các biện pháp tu từ ngữ âm với cách gọi, cách tả loài vật, cây cối, đồ vật … bằng những từ ngữ được dùng làm gọi hoặc tả con người như hành động, suy nghĩ, tính cách.
Tác dụng của biện pháp nhân hóa
Phân loại biện pháp nhân hóa
Dùng từ ngữ vốn gọi người để gọi vật (ví dụ: chị ong, chú gà trống, ông mặt trời,…)
Dùng từ ngữ vốn chỉ hoạt động, tính chất của con người để chỉ hoạt động, tính chất của vật. Ví dụ: “Bão bùng thân bọc lấy thân/ Tay ôm tay níu tre gần nhau thêm” (Tre Việt Nam).
Trò chuyện, xưng hô với vật như so với người. Ví dụ: trâu ơi, chim ơi,….
Biện pháp tu từ là gì? Biện pháp tu từ ẩn dụ là gì? Ẩn dụ là một biện pháp tu từ, Từ đó, gọi tên các sự vật, hoặc hiện tượng lạ này bằng tên sự vật, hiện tượng lạ khác khởi sắc tương đồng với nhau có tác dụng nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm. Này cũng là một trong những biện pháp tu từ lớp 6 thường gặp.
Ẩn dụ hình thức: là sự việc chuyển thay tên gọi giữa các sự vật hiện tượng lạ nào đó khởi sắc tương đồng với nhau về hình thức, ở hình thức này, người viết giấu đi một phần ý nghĩa
Ẩn dụ cách thức: là sự việc chuyển thay tên gọi giữa các sự vật hiện tượng lạ nào đó khởi sắc tương đồng với nhau về hình thức, thông qua hình thức này người nói, người viết có thể đưa được nhiều hàm ý vào trong câu
Ẩn dụ phẩm chất: là sự việc chuyển thay tên gọi giữa các sự vật hiện tượng lạ nào đó khởi sắc tương đồng với nhau về phẩm chất, tính chất
Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: là hình thức miêu tả tính chất, đặc điểm của sự vật được nhận biết bằng giác quan này nhưng lại được miêu tả bằng từ ngữ sử dụng cho giác quan khác . Ví dụ: Trời nắng giòn tan.
Ví dụ về biện pháp ẩn dụ
Những bông kim ngân như thắp lên niềm hi vọng về tương lai tươi sáng.
Hình ảnh miền Nam luôn trong trái tim của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Biện pháp tu từ là gì? Biện pháp tu từ hoán dụ là gì? Hoán dụ là một trong các biện pháp tu từ dùng làm gọi tên sự vật, sự việc, hiện tượng lạ, khái niệm này bằng tên sự vật, sự việc, hiện tượng lạ, khái niệm khác; giữa chúng có quan hệ gần gũi với nhau, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt.
Các kiểu hoán dụ được sử dụng phổ biến là:
Lấy 1 bộ phận để gọi toàn thể: Ví dụ: anh ấy là chân sút số một của đội bóng.
Dùng vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng: Ví dụ: Cả khán đài hò reo, cổ vũ cho đội tuyển Việt Nam – Trường hợp này “khán đài” mang nghĩa là những người dân ngồi trên khán đài
Dùng tín hiệu sự vật để gọi sự vật: Ví dụ: cô gái có mái tóc màu hạt dẻ đang đứng một mình dưới mưa.
Dùng những cái cụ thể để nói về cái trừu tượng.
Ví dụ về biện pháp hoán dụ
Cứ mỗi độ hè đến thì những màu áo xanh lại đến những miền khó khăn, xa xôi.
Cả phòng đang lắng nghe một cách chăm chú thầy giảng bài.
“Lỗ mũi mười tám gánh lông Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho”. (Ca dao)
Là một trong các biện pháp tu từ sử dụng biện pháp lặp đi tái diễn nhiều lần một từ ngữ hoặc cả câu một cách có thẩm mỹ.
Tác dụng: sử dụng điệp ngữ vừa giúp nhấn mạnh vấn đề nhằm làm nổi bật ý. Vừa tạo nên âm hưởng và nhịp điệu cho câu văn, câu thơ, đoạn văn, hay đoạn thơ. Không chỉ có thế, còn vừa gợi cảm xúc mạnh trong thâm tâm người đọc.
Các hình thức của phép điệp ngữ
Điệp ngữ cách quãng: là việc tái diễn một cụm từ, mà Từ đó các từ, cụm từ này cách quãng với nhau, không có sự liên tiếp.
Điệp ngữ nối tiếp: là việc lặp đi tái diễn một từ, cụm từ có sự nối tiếp nhau
Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng).
Ví dụ về biện pháp tu từ điệp ngữ
Biện pháp nói quá là một trong các biện pháp tu từ dùng cách nói phóng đại mức độ, tính chất, của việc vật hay hiện tượng lạ được miêu tả. Nói quá còn được gọi là khoa trương, phóng đại, phóng đại, ngoa ngữ.,…thường được sử dụng trong khẩu ngữ, thông tấn, văn chương.
Tác dụng: Biện pháp nói quá dùng làm nhấn mạnh vấn đề, gây ấn tượng hơn về điều định nói hay tăng sức biểu cảm cho việc diễn đạt. Biện pháp nói quá được sử dụng nhiều trong các PC như: khẩu ngữ, văn chương, thông tấn.
Ví dụ về biện pháp nói quá
Tác dụng của biện pháp nói quá
Sự kết hợp của nói quá với phóng đại nhằm mục tiêu làm tăng sức biểu cảm, sự sinh động, sự cụ thể hơn để đem lại hiệu quả lơn hơn cho lời nói, câu văn.
“Nửa đêm, giờ tí, canh ba Vợ tôi, con gái, đàn bà, nữ nhi”
Biện pháp tu từ là gì? Biện pháp tu từ nói giảm nói tránh là gì? Nói giảm, nói tránh là một trong các biện pháp tu từ và ví dụ thường gặp trong đời sống. Nói giảm nói tránh là cách nói giảm nhẹ quy mô, tính chất, mức độ của việc vật, sự việc, hiện tượng lạ hoặc dùng cách diễn đạt khác với tên gọi vốn có của nó.
Ví dụ về phép nói giảm nói tránh
“Bác bỏ đã đi rồi sao Bác bỏ ơi” – Tố Hữu
Tác dụng của phép nói giảm nói tránh
Tạo nên một cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển. Nhằm tăng sức biểu cảm cho lời thơ, lời văn.
Giảm mức độ, tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ hay nặng nề trong những trường hợp cần phải lảng tránh do nguyên nhân từ tình cảm.
Thể hiện thái độ nhã nhặn, lịch sự của người nói, sự quan tâm, tôn trọng của người nói so với người nghe. Và góp phần tạo cách nói năng đúng mực của người dân có giáo dục, có văn hoá.
Biện pháp tu từ là gì? Chơi chữ là gì? Đây là một trong các biện pháp tu từ được vận dụng linh hoạt các đặc điểm về ngữ âm, chữ viết, từ vựng, ngữ pháp của Tiếng Việt. Nhằm tạo ra những cách hiểu bất ngờ, thú vị cho tất cả những người đọc. Chơi chữ được sử dụng nhiều trong văn trào phúng, câu đối,..
Tác dụng: Biện pháp chơi chữ thường được dùng làm nhằm tạo sắc thái dí dỏm và hài hước làm cho việc diễn đạt trở nên hấp dẫn, thú vị. Biện pháp này thường được dùng làm châm biếm, đả kích hoặc đùa vui.
Ví dụ về biện pháp tu từ chơi chữ
Các hình thức chơi chữ thường gặp
Dùng các từ gần nghĩa, từ đồng nghĩa
Dùng từ trái nghĩa.
Dùng lối nói lái.
Dùng từ đồng âm.
Biện pháp kiệt kê trong khái niệm đấy là sự nối tiếp, sắp xếp của khá nhiều từ hoặc cụm từ cùng loại với nhau để diễn tả các khía cạnh, hay tư tưởng tình cảm một cách rõ ràng, đầy đủ và thâm thúy đến người đọc và người nghe.
Ví dụ về biện pháp liệt kê
Ví dụ về liệt kê theo từng cặp: Khu vườn nhà em trồng rất nhiều loại quả như xoài, ổi, hồng xiêm và bưởi.
Ví dụ về liệt kê tăng tiến: tổ ấm em gồm nhiều người như em, anh trai em, bố mẹ và ông bà.
Các kiểu liệt kê thường gặp
Theo kết cấu
Liệt kê theo từng cặp.
Liệt kê không theo từng cặp.
Theo ý nghĩa
Liệt kê tăng tiến.
Liệt kê không theo tăng tiến.
Phép tương phản trong khái niệm có nghĩa là tạo ra những cảnh tượng, những hành động hay những tính cách trái ngược nhau, từ đó nhằm làm nổi bật nội dung, tư tưởng của tác giả hay của chính tác phẩm.
Ví dụ như trong tác phẩm “Sống chết mặc bay”.
Sự tuyệt vọng khốn cùng của nhân dân trước sự thịnh nộ của thiên nhiên khi chống lại bão lũ.